Het coronavirus en zijn gevolgen: overmacht of niet?
De wereldwijde coronacrisis roept ook juridische vragen op. Wat als je als onderneming bepaalde overeenkomsten niet meer kan nakomen of bv. leverings- en uitvoeringstermijnen niet meer stipt kan naleven? Of wanneer je als onderneming een personeelsfeest had gepland met de huur van een feestzaal en bestelling van catering en dit niet meer kan doorgaan? Geldt corona dan als bevrijdende overmacht? Kan je m.a.w. aan aansprakelijkheid (en de kosten) ontsnappen onder verwijzing naar de coronacrisis?
Volgens de wetgever is overmacht een gebeurtenis buiten de wil van de contractpartij, die onvoorzienbaar en onvermijdbaar is en de uitvoering van (een deel van) de overeenkomst tijdelijk of definitief onmogelijk maakt.
De coronamaatregelen die een overheid neemt kunnen in beginsel onder deze omschrijving ressorteren, maar er dienen wel wat kanttekeningen te worden geplaatst die maken dat elk geval in concreto moet worden beoordeeld.
De eerste kanttekening betreft het gegeven dat de coronamaatregelen op het moment van contractsluiting onvoorzienbaar en onvermijdbaar moeten zijn geweest. Wie vandaag een contract sluit, kent de situatie en moet de onzekerheden erbij nemen. Ben je als contractpartij al in gebreke gesteld voor wanprestatie nog vóór de coronacrisis, dan kan je sowieso geen overmacht meer inroepen aangezien uw tekortkoming dan een feit was nog vóór corona.
De maatregelen moeten de uitvoering onmogelijk maken, een louter moeilijker maken is niet voldoende.
Daar komt nog bij dat het recht geen overmacht aanvaardt ten aanzien van de betalingsplicht (geld is een soortzaak). Bovendien moet men rekening houden met de gevolgen van de coronacrisis: maakt ze de uitvoering definitief of slechts tijdelijk onmogelijk? In het eerste geval is de contractpartij bevrijd van haar verplichtingen, in het tweede geval zal er slechts een schorsing van de overeenkomst optreden (mits verdere uitvoering nadien nog zinvol is).
En voor interprofessionele contracten moet ook nog nagekeken worden of in het contract of de algemene voorwaarden clausules zijn opgenomen over overmacht en zijn gevolgen.
Ten slotte wijzen we op het volmachtbesluit van het KB nr.2 (BS 9 april 2020) waarin wordt bepaald dat verjaringstermijnen die verstrijken tussen 9 april en 3 mei 2020 (einddatum eventueel te verlengen), automatisch verlengd worden tot één maand na afloop van die (in voorkomend geval verlengde) periode. Zo zal bijvoorbeeld een verjaringstermijn die op 15 april 2020 verstrijkt, tot 3 juni 2020 worden verlengd. Hetzelfde geldt voor de vervaltermijnen in een burgerlijke procedure.
Wij adviseren u graag meer concreet over de impact van overmacht op uw specifieke contractuele situatie.
16 april 2020